Roy Palmen: Benedictus – muziek die stil maakt

Benedictus – muziek die stil maakt

Er zijn van die momenten in muziek waarop alles even lijkt te verdwijnen: de drukte, de zorgen, het lawaai van de dag. Wat overblijft is stilte, rust, adem. Benedictus van Karl Jenkins is precies zo’n muziekstuk. Iedere keer dat wij het zingen met het Landgraafs Mannenkoor, voelen we dat we samen iets bijzonders delen – iets wat verder gaat dan woorden, geloof of achtergrond.

Karl Jenkins schreef Benedictus als onderdeel van The Armed Man: A Mass for Peace. Dat werk is ontstaan aan het begin van het nieuwe millennium, een tijd waarin de wereld vol hoop maar ook vol onrust was. Jenkins wilde met zijn muziek een oproep doen tot vrede – niet alleen tussen volken, maar ook in onszelf. Binnen dat grote werk is Benedictus het hart, het stille middelpunt. Waar andere delen van de mis krachtig, soms zelfs dreigend klinken, is Benedictus een moment van verstilling, van menselijke zachtheid.

Het stuk opent met een cello die een eenvoudige, ontroerende melodie speelt, in ins koor vertolkt door de tenoren. Geen grootse gebaren, geen dramatiek – alleen een warme klank die langzaam opbouwt. Daarna voegen de andere stemmen zich erbij, voorzichtig, alsof we samen een gedachte vormen die nog niet helemaal uitgesproken is. Het is muziek die de luisteraar als het ware uitnodigt om te ademen, om even stil te staan.

Tijdens onze repetities merken we dat telkens opnieuw. Zelfs na een drukke dag, als iedereen gehaast binnenkomt, verandert de sfeer zodra die eerste tonen klinken. De ruimte wordt stiller, rustiger. We kijken elkaar aan en weten: dit is waarom we zingen. Want muziek als deze verbindt. Ze overstijgt verschillen, ze herinnert ons eraan dat we allemaal dezelfde emoties kennen – verdriet, hoop, verlangen naar vrede.

De woorden van Benedictus komen uit de Latijnse mis: “Benedictus qui venit in nomine Domini.” Vrij vertaald betekent dat: “Gezegend hij die komt in de naam van de Heer.” Maar de kracht van dit stuk ligt niet zozeer in de religieuze betekenis van de tekst, als wel in wat het oproept. Je hoeft niet gelovig te zijn om geraakt te worden door de sfeer, door de eenvoud, door het gevoel van vrede dat de muziek ademt.

Jenkins zelf zei ooit dat hij muziek wilde schrijven die mensen samenbrengt – ongeacht afkomst, cultuur of overtuiging. En dat is precies wat er gebeurt wanneer we Benedictus zingen. De grenzen tussen zangers en luisteraars vervagen. Iedereen deelt even dezelfde stilte, dezelfde ademhaling.

Ik herinner me nog goed een van onze eerdere uitvoeringen. Terwijl de laatste klanken van het stuk wegstierven, bleef het publiek muisstil. Er volgde geen direct applaus – alleen die intense stilte waarin niemand iets durfde te zeggen. Pas daarna kwam een zacht, warm applaus, alsof men niet wilde breken met dat moment van vrede. Voor ons als koor is dat het mooiste compliment dat er is.

Muziek zoals Benedictus laat ons ervaren dat stilte niet leeg hoeft te zijn. Ze kan juist gevuld zijn met betekenis, met verbondenheid. In een tijd waarin de wereld soms hard en luid is, biedt dit stuk een zeldzame ruimte voor rust.

Wanneer wij Benedictus zingen, nodigen we u uit om samen met ons die rust te ervaren. Om even de ogen te sluiten, diep adem te halen en de muziek zijn werk te laten doen. U hoeft er niets van te “begrijpen”. Laat het gewoon op u afkomen. Misschien herkent u in de muziek iets van uzelf – een herinnering, een gevoel, een moment van vrede.

Dat is de kracht van Benedictus: het spreekt niet tot het verstand, maar tot het hart. En juist daarom is het een stuk dat iedereen kan raken – gelovig of niet, jong of oud. Want uiteindelijk verlangen we allemaal naar hetzelfde: even stilstaan, even ademhalen, even voelen dat we niet alleen zijn.

Wil je reageren op dit bericht? Doe dat onder dit onderaan deze pagina.